Ziyil nədir? Yaranma səbəbləri və effektiv müalicə üsulları – Dermatoloq izah edir
Ziyil nədir? Yaranma səbəbləri və effektiv müalicə üsulları – Dermatoloq izah edir
Açar sözlər: ziyil nədir, ziyil yaranma səbəbi, ziyil necə keçər, ziyil müalicəsi, HPV virusu, ziyil növləri, ziyil yoluxucudurmu, ziyil üçün maz, ziyil dermanı
Ziyil nədir?
Ziyillər — dəri və selikli qişalarda yaranan, insan papilloma virusu (HPV) tərəfindən törədilən xoşxassəli dəri törəmələridir. Ən çox əllərdə, ayaqlarda, üz, boyun və cinsiyyət orqanlarında rast gəlinir. Ziyillər adətən ağrısız olur, lakin bəzi hallarda qaşınma, qızartı və ya estetik narahatlıq yarada bilər. HPV ilə əlaqəli ziyillər qədim zamanlardan, hətta 3000 illik mumiyalarda belə müşahidə olunub.
Ziyil yaranma səbəbi nədir?
Ziyil HPV virusunun müxtəlif alt tipləri tərəfindən yaranır. Bu virus dərinin üst qatına daxil olduqda oradakı hüceyrələrin nəzarətsiz çoxalmasına səbəb olur. Virus əsasən aşağıdakı hallarda asanlıqla yoluxur:
Zədələnmiş dəri (məsələn, çatlamış ayaq altı)
Nəmişlik (hamam, sauna, üzgüçülük hovuzu)
Aşağı immun sistem
Başqasına məxsus şəxsi əşyaların istifadəsi (ülgüc, dəsmal, ayaqqabı)
Yoluxduqdan sonra virusun təsiri dəridə 4 həftədən 8 aya qədər gecikmiş formada ortaya çıxa bilər.
Ziyil yoluxucudurmu?
Bəli, ziyillər çox yoluxucudur. Virus birbaşa dəri təması və ya dolayı yol (əşyalarla) ilə keçə bilər. Xüsusilə:
Ayaq altı ziyillər hovuz, hamam kimi yerlərdə yoluxur.
Genital ziyillər əsasən cinsi yolla keçən HPV tiplərindən yaranır.
Siğili olan şəxsin bədəninin digər bölgələrinə də yayılması mümkündür (avtoinokulyasiya).
Ziyil növləri hansılardır?
1. Verruca Vulgaris (Ümumi ziyil)
Ən çox barmaq, əl və dırnaq kənarlarında yaranır.
Sərt, dənəli səthə malikdir.
Uşaqlarda və yeniyetmələrdə sıx rast gəlinir.
2. Verruca Plana (Düz ziyil)
Üz, qol və bud nahiyəsində olur.
Çox kiçik, düz və açıq rəngli olur.
3. Verruca Filiformis (Sap şəklində ziyil)
Uzun, nazik, tikanabənzər forma.
Daha çox göz qapağı, burun ətrafı və boyunda rast gəlinir.
Estetik narahatlığa görə tez-tez müalicə olunur.
4. Verruca Plantaris (Ayaq altı ziyil)
Çox ağrılı və sərt olur.
Gəzərkən narahatlıq yaradır.
Tez-tez dəridə çat olan insanlarda müşahidə olunur.
5. Genital ziyillər
Cinsi yolla ötürülən HPV tipləri ilə yaranır.
Qadınlarda vagina və serviksdə, kişilərdə penis və anus ətrafında olur.
Gül kələminə bənzər forması olur.
Ziyil diaqnozu necə qoyulur?
Ziyillər adətən vizual müayinə ilə asanlıqla tanınır. Şübhəli hallarda dermatoskopiya və ya toxuma analizi (biopsiya)aparıla bilər. HPV-nin dəqiq tipini müəyyən etmək üçün PCR testi də istifadə oluna bilər.
Ziyil necə müalicə olunur?
Əksər hallarda ziyillər müdaxiləsiz olaraq 6-24 ay ərzində öz-özünə yox olur. Amma aşağıdakı hallarda müalicə vacibdir:
Ağrılı və ya qaşınan ziyillər
Estetik narahatlıq
Genital bölgədə yerləşmə
Ziyilin sürətlə böyüməsi
Effektiv müalicə üsulları:
Kriyoterapiya (maye azotla dondurma): Ziyil dondurularaq tədricən yox edilir.
Lazer müalicəsi: Dərinin alt qatına təsir edərək ziyili yox edir.
Elektrokoterizasiya: Elektrik cərəyanı ilə ziyil yandırılır.
Kimyəvi maddələr: Salisilik turşu, podofillin, imiquimod kremi kimi preparatlar.
Cərrahi çıxarılma: Böyük və dərin ziyillər üçün tətbiq olunur.
Qeyd: Evdə ziyil qoparmaq və ya kəsmək təhlükəlidir və infeksiyaya səbəb ola bilər.
Ziyildən necə qorunmalı?
Ayaqqabısız ictimai yerlərdə gəzməmək
Şəxsi gigiyenaya diqqət etmək
Başqasının dəsmal, ülgüc və terliklərindən istifadə etməmək
Dərinin zədələnməsinin qarşısını almaq
Nəticə
Ziyillər əsasən zərərsiz olsalar da, estetik və funksional narahatlıqlara səbəb ola bilər. Müasir dermatologiyada müxtəlif ziyil müalicə üsulları mövcuddur və əksəriyyəti effektiv nəticə verir. Əgər dəri üzərində şübhəli törəmə görürsünüzsə, mütləq dermatoloqa müraciət edin.